Praktijkvoorbeelden LOB

LOB begint bij talentontwikkeling op de basisschool

 

Een uitgebreid pakket aan LOB-activiteiten voor het basis- en voortgezet onderwijs, plus een baangarantie voor jongeren die kiezen voor een kansrijke vervolgopleiding in de richting Haven, Zorg of Techniek. Dat zijn de pijlers onder het project ‘Gaan voor een Baan in Rotterdam Zuid. Projectleiders Esther Lek en Thomas Ebeltjes: “LOB begint bij talentontwikkeling op de basisschool”.

 

Leerlingen laten kennismaken met kansrijke opleidingen en beroepen ‘op Zuid’, daar gaat het om bij het project Gaan voor een Baan. Het programma ging zo’n twaalf jaar geleden van start en inmiddels doen zo’n zestig basisscholen en zeventien middelbare scholen in Rotterdam Zuid eraan mee. Zij kunnen gebruik maken van een uitgebreid LOB-aanbod, waaronder een lessenserie LOB voor in de klas, gastlessen techniek, en evenementen waar leerlingen kennismaken met werk en werkgevers.
Projectleider po Esther Lek en projectleider vo Thomas Ebeltjes helpen en stimuleren de deelnemende scholen om aan de hand van het aanbod (bij elkaar gebracht op de website gaanvooreenbaan.nu) een zo goed mogelijk LOB-programma op te zetten. “We hebben contact over het aanbod en kijken samen welke activiteiten passen bij de school. We brengen nieuw aanbod onder de aandacht en we organiseren zelf ook een aantal evenementen”, zegt Esther.

Thomas: “Doel van het project is om jongeren en ouders, leerkrachten en partners te informeren, over kansrijke opleidingen en beroepen in de haven, de zorg en de techniek. Maar ook om te zorgen dat leerlingen door middel van de LOB-activiteiten tijdens hun schoolloopbaan ook actief kennismaken met het werk in die sectoren, zodat ze kunnen onderzoeken en ervaren of het bij ze past.”

 

Het gaat in dit project echt om een doorlopende leerlijn. Hoe ziet dat er in de praktijk uit?

Esther: “Die doorlopende LOB-leerlijn begint bij de talentontwikkeling van het kind op de basisschool. In het po gaat het bij LOB om vragen als ‘Wat vind je leuk?’ en ‘Wat zijn je kwaliteiten?’, maar ook om ervaringen. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld een bezoek brengen aan het Discovery Lab, waar ze actief aan de slag gaan met techniek, zorg en LOB. Daarnaast draait het ook om voorlichting. Als leerlingen in groep 8 een keuze gaan maken voor een middelbare school, krijgen ze een plattegrond met alle vo-scholen op Rotterdam-Zuid, waar ook vragen op staan die kunnen helpen bij het keuzeproces.”

Thomas: “We laten ook zien wat er in het verlengde ligt van een keuze. Niet alle profielen worden op alle vmbo’s aangeboden, dus als je techniek interessant vindt, is het slim om een vo-school te kiezen die ook technische profielen aanbiedt. In het vo is de keuze voor een vervolgopleiding nog zo’n belangrijk moment. Op dat soort cruciale momenten in de schoolloopbaan proberen we steeds om die drie kansrijke sectoren onder de aandacht van leerlingen en ouders te brengen.”

 

De doorlopende leerlijn van Gaan voor een Baan begint al in groep 6 in het primair onderwijs. Waarom is het belangrijk dan al LOB-activiteiten te organiseren?

Esther: “Leerlingen ontwikkelen op de basisschool al snel een mening over of een bepaald beroep meer iets voor jongens of meisjes is. Ze beginnen dan dus eigenlijk al beroepen voor zichzelf uit te sluiten. Bovendien kénnen ze nog niet zoveel beroepen. Er zijn kinderen in Rotterdam Zuid die nog nooit de Erasmusbrug zijn overgefietst. Ze kennen wel de bakker en de supermarkt, maar ze komen niet vanzelf in aanraking met beroepen in de haven, de zorg of de techniek.

“Als je op de basisschool nog nooit een hamer in je handen hebt gehad, wordt de kans vrij klein dat je later alsnog een passie voor houtbewerking gaat ontwikkelen. Kinderen die in een achterstandssituatie opgroeien, leunen zwaarder op de school om dit soort ervaringen mee te kunnen maken. Dat maakt het extra relevant om er vroeg mee te beginnen. Wij proberen met al die activiteiten dus om de leefwereld van kinderen zo groot mogelijk te maken, en te voorkomen dat ze al op jonge leeftijd bepaalde beroepen uitsluiten. Daarnaast is het natuurlijk ook léuk, want ze leren op deze manier hun eigen stad beter kennen.”

 

Een speerpunt van dit project is ouderbetrokkenheid. Hoe werken jullie daaraan?

Thomas: “Hier gaat het ook echt over voorlichting, want als ouders niet weten wat een baan in de techniek inhoudt, dat je er goed geld mee kan verdienen en dat het supertof is om mee te werken aan vergroening van de stad en verduurzaming van de haven, kunnen ze ook daar niet met hun kind over praten.”

Esther: “We helpen ook docenten om op school al met de leerlingen én de ouders het gesprek te voeren over studiekeuze en loopbaan, bijvoorbeeld tijdens interactieve ouderavonden. Daar zijn verschillende werkvormen voor ontwikkeld. Zoals het prioriteitenspel, waarin leerlingen en ouders met behulp van thematische kaartjes aangeven wat ze belangrijk vinden bij de keuze van een middelbare school. Later bespreken ze het samen met de docent. Dat gesprek is voor leerkrachten ook waardevol, want die zien hoe ouders met hun kind communiceren over dit onderwerp.”

Thomas: “Het is belangrijk dat ouders en kinderen met elkaar praten over hun interessegebieden. Zodat een leerling merkt: ‘Hé, mijn moeder vindt timmeren ook interessant!’ Onze collega Vincent gaat trouwens ook actief de wijk in, om bij wijkinitiatieven, religieuze organisaties en diverse andere partners in de wijk ouders te informeren en bewust te maken van kansrijke sectoren. We proberen echt op allerlei manieren het gesprek tussen ouders en leerlingen op gang te brengen.”

 

Je noemt al de ondersteuning van docenten. Op wat voor manier gebeurt dat nog meer?

Thomas: “Professionalisering van de docenten is inderdaad een van de speerpunten van het programma. Via de website van Gaan voor een Baan kunnen docenten zich eenvoudig inschrijven voor workshops en trainingen. In het begin hebben we vooral ingezet op trainingen over hoe je op school een goed LOB-programma op kunt zetten. Inmiddels staan die programma’s er op vrijwel alle scholen, en is de focus meer verschoven naar borging van LOB.”

Esther: “We bieden ook trainingen aan in het voeren van LOB-gesprekken. We zetten erop in dat het LOB-aspect ook in alle mentor-ouder-leerlinggesprekken terugkomt, zoals tijdens gesprekken over de keuze voor een middelbare school.”

 

De leerlingen die na het vmbo kiezen voor een kansrijke beroepsopleiding, krijgen de garantie dat er een baan voor ze is na hun afstuderen. Die AanDeBak-garantie is er sinds 2012. Heeft het geleid tot meer instroom in kansrijke opleidingen?

Esther: “We zien dat de instroom in studies op het gebied van zorg, haven en techniek inderdaad groter wordt. In 2012 koos in totaal ongeveer 31% van de leerlingen voor een kansrijke opleiding. In 2022 was dit zo’n 44%. Het is onze ambitie om dat de komende jaren te laten stijgen naar 55%.”

Thomas: “Van de jongeren die kozen voor een kansrijke opleiding, volgt ongeveer een kwart een studie met AanDeBak-garantie, dat gaat om zo'n 800 jongeren per jaar. Daar zijn we heel tevreden over.”

 

Wat misschien ook meespeelt is dat jullie op de website van AanDeBak-garantie duidelijk communiceren over de salarissen die je kunt verwachten. Uit de Salarissen-quiz blijkt dat het startsalaris van mbo-verpleegkundige bijna eenderde hoger ligt dan dat een leidinggevende leasure & hospitality, en een technicus engineering verdient een kwart meer dan een vestigingsmanager groothandel. Dat scheelt nogal wat!

Thomas: “Sterker nog: vijf jaar na het behalen van hun diploma verdienen jongeren die een studie kozen met AanDeBak-garantie bijna twee keer zoveel als jongeren die dat niet deden. We communiceren dat inderdaad duidelijk op de website, omdat het voor jongeren en ouders belangrijk is om te weten.”

Esther: “Leerlingen vragen daar zelf ook om. In een gesprek met ons jongerenpanel hoorde ik de ene leerling zeggen ‘Geld is voor mij belangrijk’ en de ander: ‘Ik wil gewoon iets gaan doen wat ik leuk vind’. Maar allemaal willen ze wel wéten wat de baankansen zijn, en wat voor salaris je dan kunt verwachten. Het gaat tenslotte over hun toekomst. Een hoger salaris kan net het verschil maken waardoor je een huis kunt kopen.”

 

Inmiddels hebben negentien andere gemeenten aangegeven ook AanDeBakgaranties te gaan afgeven voor mbo-studenten die kansrijke opleidingen kiezen. Hebben jullie tips of adviezen?

Esther: “We krijgen al regelmatig aanvragen uit andere steden om informatie te delen. Mijn advies is altijd: zorg om te beginnen dat de governance goed geregeld is, want je hebt de schoolbesturen en werkgevers echt nodig. Alle partijen moeten ‘ja’ zeggen, daarna kun je pas aan de slag. En verder: bepaal een duidelijk doel en een route daarnaartoe, en laat je daar niet van afleiden. Het mooie van de nationale programma’s is dat het langdurige programma’s zijn en je dus daadwerkelijk verandering in gang kunt zetten.”

Thomas: “Het is daarnaast ook belangrijk om actief bij de scholen betrokken te blijven, zodat je het op tijd merkt als scholen tegen praktische problemen aanlopen. Want je kunt wel een tof evenement organiseren, maar als een school niet genoeg begeleiders heeft, houdt het daar soms gewoon op. Dan is juist die praktische ondersteuning belangrijk om van een activiteit een succes te maken.”

 

Tot slot: wat is jullie wens voor de komende jaren?

Esther: “Ons doel is dat alle ouders en leerlingen op Zuid weten dat dit programma er is en dat scholen LOB-activiteiten actief blijven aanbieden aan de leerlingen en hun ouders.”

Thomas: “Ik hoop vooral dat we ook de komende jaren alle leerlingen op Zuid kunnen laten zien welke kansrijke mogelijkheden ze hebben en welke slimme keuzes ze kunnen maken. Zodat ze daarover kunnen nadenken op beslissende momenten in hun schoolloopbaan en ze zich, welke richting ze vervolgens ook inslaan, in ieder geval gesterkt voelen in hun keuzes.”

______________________________________________________

Informatie

Een aantal activiteiten en een groot deel van de materialen binnen het project Gaan voor een Baan is ook beschikbaar voor scholen buiten Rotterdam. Kijk voor meer informatie op de website: https://gaanvooreenbaan.nu.

Meer informatie over de AanDebak-garantie: https://aandebakgarantie.nl. 

Het project Gaan voor een Baan is een van de pijlers onder het Nationaal Programma Rotterdam Zuid, dat onderdeel uitmaakt van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid, waar 20 gebieden onder vallen.

______________________________________________________

Tekst Anne Wesseling Fotografie Hetty van Oijen