Praktijkvoorbeelden LOB

Voor leerlingen in het speciaal onderwijs zijn er bij LOB-activiteiten soms extra uitdagingen, maar daardoor zijn die activiteiten voor hen ook juist waardevol, zegt Suetlana Holwijn. Ze is projectleider LOB bij Stichting Orion en regelde met haar team voor de bovenbouwleerlingen van Orion College Drostenburg een project in het kader van de Maatschappelijke Diensttijd-kort, met onder meer een stage bij het Amsterdams Winterparadijs.

Twee dagen voor de opening van het Amsterdams Winterparadijs is het druk in de RAI: er rijden heftrucks rond en overal zijn mensen bezig met de opbouw. Het is officieel een werkplaats en daarom is het voor medewerkers ook verplicht om een rood hesje aan te hebben én werkschoenen te dragen. Dat levert best discussie op, binnen de groep van ruim twintig leerlingen van Orion College Drostenburg die vandaag komen helpen met het versieren van de (ruim duizend!) kerstbomen. Een leerling wil geen veiligheidsschoenen aan. Een andere leerling draagt een geluiddempende koptelefoon en heeft de instructies niet gehoord. En moet je ook van die veiligheidsschoenen aan als je in een rolstoel zit?
Als het allemaal gelukt is, krijgen de leerlingen eerst een uitleg over het aanbrengen van de lichtsnoeren en gaan dan in groepjes aan het werk. Dat gaat voortvarend, sommige leerlingen hebben na een half uur al zestien kerstbomen in de lampjes gezet. De een vindt het niet zo heel leuk (‘Ik ga liever tekenen’) de ander vindt het ‘Veel leuker dan school’. In elk geval vinden ze het bijzonder om mee te helpen bij de opbouw van het Winterparadijs.

Suetlana Holwijn, projectleider LOB bij Stichting Orion, is de aanjager van dit LOB-project, dat plaatsvindt binnen het kader van de Maatschappelijke Diensttijd-kort. “Het is spannend, want we doen dit voor het eerst”, vertelt ze. “Toen ik twee jaar terug bij Orion in dienst kwam als projectleider LOB, was er voor een aantal van de Orion-scholen al een uitgebreid LOB-programma, maar voor Drostenburg nog niet. We hebben eerst voor op school een doorlopende LOB-leerlijn opgezet, maar we wilden daarnaast ook graag met de leerlingen naar buiten. De school uit, ervaringen opdoen. Er moesten wat hobbels genomen worden, maar we zíjn er.”

Waar zaten die hobbels in?
“Orion College Drostenburg is een school voor speciaal onderwijs. De leerlingen hebben te maken met allerlei uitdagingen: er zitten rolstoelers bij, leerlingen met aandoening in het neurodiversen spectrum, met angststoornissen of een chronische ziekte. Dit jaar organiseerden we voor het eerst een LOB-activiteit buiten de school, dus dat was al spannend. Bovendien zouden we met het openbaar vervoer gaan, en een aantal leerlingen had nog nooit met de metro gereisd.

De drempel was daardoor best hoog, maar daarom vonden we het júist belangrijk om deze activiteit te organiseren. Dit zijn bovenbouw-leerlingen, ze werken al toe naar hun eindexamen, het is belangrijk dat ze buiten de school ervaringen op kunnen doen. Iets meer dan de helft van de bovenbouw-leerlingen heeft trouwens binnen het eigen netwerk een stage kunnen regelen. Voor de andere leerlingen organiseren we dit project.”

Hoe hebben jullie dit project georganiseerd?
“Via een van de andere Orion-scholen had ik al contact met Common Culture, een maatschappelijke onderneming die projecten in de culturele sector organiseert. Toen we het hadden over de Maatschappelijke Diensttijd-kort, waren we het snel eens dat dat perfect zou passen bij de LOB-leerlijn voor de leerlingen van Orion Drostenburg. Common Culture heeft vervolgens een programma gemaakt en samen hebben we in juni de subsidie MDT-kort aangevraagd. 

In september werd de subsidie toegekend en zijn we gaan sparren over de precieze invulling van het programma. Dan merk je trouwens meteen dat het onderwijs en de evenementenbranche niet dezelfde taal spreken, en ook een ander tijdsbesef hebben. Voor een evenementenorganisatie is vier maanden voorbereidingstijd best lang, maar voor ons als school was het juist kort. We moeten de ouders erbij betrekken, voorbesprekingen houden, opdrachten ontwikkelen. Maar het is gelukt. Ook omdat iedereen vanaf het begin zei: ‘Dit is zo’n bijzonder project voor de leerlingen, we gaan het gewoon dóen.’ De MDT-financiering heeft echt gewerkt als vliegwiel, anders hadden we dit niet kunnen organiseren.”

Hoe ziet het programma er precies uit?
“Het LOB-programma duurt in totaal vijf dagen, van tien uur ’s morgens tot twee uur ’s middags. Op woensdag was de kick off op school en maakten leerlingen kennis met mensen van de organisatie. Vervolgens brachten we een bezoek aan de Stopera, het theater van Nationale Opera en Ballet, waar de leerlingen een rondleiding achter de schermen kregen en kennismaakten met bijvoorbeeld werk in de techniek of op de afdeling personeelszaken. Donderdag en vrijdag waren we in de Social Hub, een bruisende locatie waar jongeren studeren en werken. Daar werkten de leerlingen aan een marketingopdracht: ze bedachten zelf een activiteit voor het Winterparadijs, en ze kregen gastlessen van een creatief producent en van de Amsterdamse nachtburgemeester, die vertelde over inclusiviteit in het nachtleven. Vandaag helpen de leerlingen hier bij de opbouw van het Winterparadijs en morgen krijgen ze hier een uitgebreide rondleiding achter de schermen. We ronden het af met LOB-opdrachten en reflectiegesprekken, waarbij leerlingen voor zichzelf onderzoeken wat ze van de ervaringen hebben geleerd.”

Het OV leek van tevoren een grote uitdaging. Hoe is dat gegaan?
“We hebben alles van tevoren dubbel gecheckt, maar pas als je het daadwerkelijk gaat doen, blijkt bijvoorbeeld dat je met drie verschillende liften moet, voordat je op het metroperron bent. Maar uiteindelijk ging het heel goed. De eerste dag reisden we ’s morgens samen, maar ’s middags kreeg ik al appjes van ouders die aangaven dat hun kind zelfstandig naar huis mocht reizen, en vanochtend was het vervoer met de metro al geen issue meer.

In de praktijk kwamen we wel nog andere dingen tegen. Dat de leerlingen veiligheidsschoenen en hesjes aan moesten, was van tevoren niet aan ons doorgegeven dus daar overvielen we ze een beetje mee, normaalgesproken neem je dat mee in je voorbereiding. Maar uiteindelijk is dat prima opgelost. En heel praktisch: hier in de RAI is er wel een rolstoeltoegankelijk toilet, maar de sleutel was zoek. Toen die gevonden was, bleek dat het toilet eerst nog schoongemaakt moest worden. Het blijft lastig om van tevoren alles in te schatten. Daarom is mijn belangrijkste tip intussen ook: ga het gewoon dóen. Gaandeweg merk je waar je tegenaan loopt en kun je het oplossen.”

Wat heb je zelf tot nu toe nog meer geleerd?
“Vooral hoe belangrijk het is om de collega’s bij LOB te betrekken. We hebben wel voorgesprekken gehad en ook een vragenuurtje, maar volgende keer ga ik nóg duidelijker uitleggen wat LOB is en wat hun rol daarbij is. De meeste mensen denken bij LOB namelijk aan een beroepskeuzetest, of een meeloopdag op het ROC. Maar een LOB-activiteit als dit is bedoeld om leerlingen ervaringen te laten opdoen die bijdragen aan de LOB-competenties. Het gaat erom dat ze iets persoonlijks leren, over wie ze zijn, wat bij hen past, wat ze wel en niet kunnen. Dat betekent ook dat je als begeleider soms even op je handen moet zitten, zodat leerlingen zélf dingen kunnen oplossen.

Een aandachtspunt van deze stagedag op het Winterfeest is dat we een volgende keer gaan zorgen voor meer variatie in activiteiten, ook qua interessegebied en opleidingsniveau. Je hoort al dat ik het heb over ‘een volgende keer’, ik denk dat we zo’n externe LOB-activiteit volgend jaar weer gaan doen, ook als de subsidie wegvalt. Het is nu al zo leerzaam, voor de leerlingen en ook voor ons. Donderdag schreven de leerlingen trouwens onder meer een marketingplan over wat je met met functiebeperking nodig hebt om toch een evenement te kunnen bezoeken. Dat is ook leerzaam voor mensen binnen de evenementenindustrie.”

Zie je dat het bijdraagt aan de LOB-competenties van de leerlingen?
“De leerlingen ervaren deze week enorm veel nieuwe dingen. Ze reizen met het openbaar vervoer, ze doen vrijwilligerswerk, krijgen workshops en mogen rondkijken achter de schermen van gebouwen waar ze misschien nog nooit zijn geweest. Er wordt best veel van ze verwacht en ze mogen ook meer dingen zelfstandig doen dan op een gewone schooldag. Ze krijgen daardoor ook de kans om te ontdekken wat ze kunnen – of níet kunnen, dat is ook leerzaam.

Weet je wat ik net hoorde? Een paar leerlingen die om verschillende redenen bijna nooit op school zijn, hebben dit hele programma meegedaan. Een mentor vertelde me dat in het voorbijgaan. Dat had ik van tevoren niet durven denken: leerlingen die normaal niet of hooguit een uurtje naar school kunnen komen, en die toch dit hele programma meedoen. Dat is precies waar het om draait. Dat is echt de waarde van LOB.”

_________________________________________

Vooral de workshops vond ik interessant
Jenell, 5 havo: “Het backstage bezoek aan de Opera was leuk, en het meest heb ik gehad aan de workshops over het organiseren van evenementen, waarbij we een marketingplan maakten en een budget opstelden. Daarbij kon ik goed meedoen en ik vond het ook echt interessant. De activiteit van vandaag is vooral leuk voor de leerlingen die actief mee kunnen doen, als rolstoeler zit ik meer toe te kijken. Dat is jammer, maar aan de andere kant: ik weet nu wel wat ik níet moet willen doen. En misschien heeft de organisatie er ook iets aan om te weten dat sommige dingen, zoals toegankelijke toiletten, toch niet zo goed georganiseerd zijn als ze dachten. Als dat eraan bijdraagt dat evenementen beter toegankelijk worden voor rolstoelers, zou dat mooi zijn.” 
_________________________________________

Informatie
Maatschappelijke Diensttijd (MDT) is een project van het Ministerie van OCW en heeft als doel jongeren gedurende een aantal weken of maanden hun talenten te laten ontwikkelen. Meer informatie: www.doemeemetmdt.nl 

Tekst Anne Wesseling Fotografie Hetty van Oijen